آشنایی با سوره های قرآن - سوره مبارکه ناس

فضیلت قرائت و خواص سوره ناس
در فضیلت تلاوت این سوره روایات متعددى وارد شده از جمله اینکه در حدیثى مى خوانیم که پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله و سلم شدیدا بیمار شد، جبرئیل و مى کائیل (دو فرشته بزرگ خدا) نزد او آمدند، جبرئیل نزد سر پیامبر نشست و مى کائیل نزد پاى او، جبرئیل سوره فلق را تلاوت کرد، و پیغمبر را با آن در پناه خدا قرار داد، و میکائیل سوره قل اعوذ برب الناس را.
در روایتى که از امام باقر علیه السلام نقل شده و قبلا به آن اشاره کردیم، مى خوانیم: هر کسى در نماز وتر معوذتین سوره فلق و ناس و قل هو الله احد را بخواند به او گفته مى شود اى بنده خدا! بشارت باد بر تو که خداوند نماز وتر تو را قبول کرد!

سوره ناس یکصد و سیزدهمین سوره و فلق آخرین سوره قران کریم است که هر دو در مکه نازل شده اند و ناس 5 ایه و فلق 6 آیه دارد. این دو سوره را معوذتین می نامند.
در علت نامگذار ی این دو سوره به معوذتین گفته اند: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم همواره حسنین علیهم السلام را با این دو سوره تعویذ می نمود و با قرائت این دو سوره دو فرزندش را در پناه خداوند قرار می داد.
هم چنین از امام صادق نقل شده است: لبید بن اعصم یهودی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را سحر کرد و ایشات تحت تأثیر سحر بود مثلا وقتی می خواست از در برود در را نمی دید و با دست خود لمس می کرد. خداوند برای دفع سحر این دو سوره را نازل نمود.
از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نقل شده است: هر کس این دو سوره را بخواند مانند این است که همه کتابهای پیامبران الهی را قرائت کرده باشد.

آثار و برکات تلاوت سوره ناس
1. تعویذ کردن و خود را در پناه خدا قرار دادن
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: چرا مردم خود را با این دو سوره تعویذ نمی نمایند برای تعویذ بهتر از این سوره ها یافت نمی شود.
با سوره های فلق و ناس می توان بهترین امنیت را برای خود و خانواده خود به وجود آورد و شر حسودان و بدخواهان را خنثی نمود.
در روایتی آمده است: هر کس سوره فلق را قرائت نماید برای او مایه شفا و امنیت از سحر و موجب رحمتی برای ثابت ماندن بر عافیت است و هر کس سوره ناس را بخواند باعث امنیت او از مکرها و حیله های شیطان و سبب رحمتی برای ثبات بر الهام است.
امنیت در خواب نیز از آثاری که در پناه قرائت معوذتین می توان به آن رسید.
امام باقر علیه السلام می فرمایند: هر کس در خواب چیزی موجب ناراحتی او می شود وقتی به رختخوابش می رود سوره های فلق و ناس و آیة الکرسی را قرائت نماید.
2. درمان بیماری و دفع سحر
در روایت آمده است: رسول خدا هر گاه یکی از اعضای بدنش درد می گرفت سوره های توحید و فلق و ناس را بر کف دست راستش می خواند آنگاه بر موضع درد ست می کشید.
از امام باقر علیه السلام نیز نقل شده است: همانا رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم درد شدیدی داشت و بسیار ناراحت بود جبرئیل و میکائیل به نزد او آمدند. جبرییل نزدیک سر او نشست و میکائیل نزد پای او. جبرئیل او را با سوره فلق و میکائیل او را با سوره ناس تعویذ کرد.
هر کس سوره های فلق و ناس را هر شب قرائت نماید از شر جن و و وسوسه های شیطانی در امان خواهد بود و هر که آن را نوشته و بر کودکی بیاویزد از شر جن و آزار دهنده ها مصون است.
3. بخشش گناهان
در سخنی از رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم آمده است: هر که سوره های توحید و ناس و فلق را هر شب 10 مرتبع بخواند مانند این است که تمام قران را قرائت کرده و از گناهانش خارج می شود مانند روزی که از مادر متولد شده است و اگر در آن روز یا شب بمیرد به مرگ شهادت مرده است.
4. فرزند دار شدن
هر یک از فاتحة الکتاب و آیه الکرسی و اخلاص و ناس و فلق و کافرون را 70 مرتبه بر آب نیسان بخواند به روایتی قدر را هم بخواند بعد از ان اذکار تکبیر و لا اله الا الله و صلوات را هم به همین اندازه بگوید بعد از این کارها به مدت هفت روز پی در پی صبح و شام قدری از آن آب را بیاشامد خداوند او را شفا می دهد و اگر ناتوانی جنسی دارد درمان می شود و و اگر فرزند دختر یا پسری بخواهد خداوند به او عطا می کند...

شأن نزول و محتوای سوره ناس
انسان همیشه در معرض وسوسه هاى شیطانى است، و شیاطین جن و انس کوشش دارند در قلب و روح او نفوذ کنند، هر قدر مقام انسان در علم بالاتر رود و موقعیت او در اجتماع بیشتر گردد، وسوسه هاى شیاطین شدیدتر مى شود، تا او را از راه حق منحرف سازد و با فساد عالِمى، عالَمى را بر باد دهد.
این سوره به پیغمبر اکرم صلى الله علیه وآله به عنوان یک سرمشق، پیشوا و رهبر دستور مى دهد: از شر همه وسوسه گران به خدا پناه برد.
محتواى این سوره از جهتى شبیه سوره فلق است، هر دو ناظر به پناه بردن به خداوند بزرگ از شرور و آفات مى باشد، با این تفاوت که در سوره فلق انواع مختلف شرور مطرح شده، ولى در این سوره، فقط روى شر وسوسه گران ناپیدا (وسواس خناس) تکیه شده است.
در این که: این سوره در مکه نازل شده است یا در مدینه؟ باز در میان مفسران گفتگو است، گروهى آن را مکى مى دانند، و جمعى آن را مدنى مى شمرند، ولى لحن آیاتش با سوره هاى مکى موافق تر است.
و با توجه به این که: این سوره و سوره فلق طبق روایات با هم نازل شده، و سوره فلق به عقیده جمع کثیرى مکى است، این سوره نیز، مى تواند مکى بوده باشد.

داستان سوره ناس
بحث روایتى روایاتى درباره شان نزول، مراد از (وسواس) و وساوس و تسویلات آن
در مجمع البیان است که ابو خدیجه از امام صادق علیه السلام روایت کرده که فرمود: جبرئیل نزد رسول خداصلى الله علیه و آله و سلم آمد در حالى که آن جناب بیمار بود، پس آن جناب را با دو سوره (قل اعوذ) و سوره (قل هو الله احد) افسون نموده، سپس گفت: (بسم الله ارقیک و الله یشفیک من کل دا یوذیک خذها فلتهنیک من تو را به نام خدا افسون مى کنم، و خدا تو را از هر دردى که آزارت دهد شفا مى دهد، بگیر این را که گوارایت باد) پس رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم گفت: بسم الله الرحمن الرحیم قل اعوذ برب الناس...
مؤلف: بعضى از روایاتى که در شان نزول این سوره وارد شده در بحث روایتى گذشته گذشت.
و باز در مجمع البیان است که از انس بن مالک روایت شده که گفت: رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرمود: شیطان پوزه خود را بر قلب هر انسانى خواهد گذاشت، اگر انسان به یاد خدا بیفتد، او مى گریزد و دور مى شود، و اما اگر خدا را از یاد ببرد، دلش ‍ را مى خورد، این است معناى وسواس خناس.
و در همان کتاب آمده که عیاشى به سند خود از ابان بن تغلب، از جعفر بن محمد علیهماالسلام روایت کرده که فرمود: رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرموده: هیچ مومنى نیست مگر آنکه براى قلبش در سینه اش دو گوش هست، از یک گوش فرشته بر او مى خواند و مى دمد، و از گوش دیگرش وسواس خناس بر او مى خواند، خداى تعالى به وسیله فرشته او را تایید مى کند، و این همان است که فرموده: (و ایدهم بروح منه ایشان را به روحى از ناحیه خود تایید مى کند).
و در امالى صدوق به سند خود از امام صادق علیه السلام روایت کرده که فرمود: وقتى آیه (و الذین اذا فعلوا فاحشه او ظلموا انفسهم ذکروا الله فاستغفروا لذنوبهم)، نازل شد ابلیس به بالاى کوهى در مکه رفت که آن را کوه ثویر مى نامند. و به بلندترین آوازش ‍ عفریت هاى خود را صدا زد، همه نزدش جمع شدند، پرسیدند اى بزرگ ما مگر چه شده که ما را نزد خود خواندى؟ گفت: این آیه نازل شده، کدامیک از شما است که اثر آن را خنثى سازد، عفریتى از شیطانها برخاست و گفت: من از این راه آن را خنثى مى کنم. شیطان گفت: نه، این کار از تو بر نمى آید. عفریتى دیگر برخاست و مثل همان سخن را گفت، و مثل آن پاسخ را شنید.
وسواس خناس گفت: این کار را به من واگذار، پرسید از چه راهى آن را خنثى خواهى کرد؟ گفت: به آنان وعده مى دهم، آرزومندشان مى کنم تا مرتکب خطا و گناه شوند، وقتى در گناه واقع شدند، استغفار را از یادشان مى برم. شیطان گفت: آرى تو، به درد این کار مى خورى، و او را موکل بر این ماموریت کرد، تا روز قیامت.
مؤ لف: در اوائل جلد هشتم این کتاب گفتارى در این باره گذشت.
الحمد لله که این کتاب به پایان رسید، و فراغت از تالیف آن در شب مبارک قدر یعنى بیست و سوم ماه مبارک رمضان سال هزار و سیصد و نود و دوى هجرى اتفاق افتاد و الحمد لله على الدوام و الصلوه على سیدنا محمد و اله و السلام.
مترجم: سپاس خداى را که توفیق ترجمه تفسیر المیزان را به این بنده ناچیزش عطا فرمود، و ترجمه آخرین جلدش در روز عید غدیر به پایان رسید. امید آن دارم که این خدمت ناچیز در درگاه ربوبیتش و در پیشگاه مقدس خاتم الانبیا، و اوصیاى گرام آن حضرت مقبول افتد. و خداوند عز و جل در این ترجمه برکتى قرار دهد تا افراد بیشترى از آن منتفع گردند.
در اینجا به یاد خاطره اى که با مرحوم استادم علامه طباطبائى داشتم افتادم که فرمود: شخصى مرحوم پدرم را در خواب دید، حال او را و نظرى که به فرزندش دارد سؤ ال کرد، آن مرحوم فرموده بود از محمد حسین راضى نیستم، زیرا او با نوشته هایش سرمایه کلانى براى خود فراهم آورده و چیزى به من نداده، مرحوم استاد وقتى این ماجرا را نقل کرد اشک از چشمانش جارى شد و به من فرمود: من ثواب تفسیر المیزان را به روح والدینم اهدانمودم. به ایشان عرض کردم من نیز ثواب ترجمه آن را به روح والدینم اهدا نمودم، امید است خداى عزوجل به لطف و کرم خود این هدیه را با صفات مضاعف در حساب آنان بنویسد. از همه خوانندگان عزیز و محترم التماس دعا دارم.
و الحمد لله و الصلوه على رسول الله و على آله خزائن رحمة الله واللعن على اعدائهم اعدا الله.
سید محمد باقر شریف موسوى، معروف به سید محمد باقر موسوى همدانى فرزند حجه الاسلام و المسلمین مرحوم سید هادى گروسى تغمده الله بغفرانه.
منبع:ام الکتاب