اعجاز صوتی قرآن

امام رضا علیهالسلام: «خداوند قرآن را برای زمان خاص و افراد مخصوص قرار نداده است. لذا در هر زمانی این قرآن جدید و تازه خواهد بود.»

اعجاز نهفته در اصوات و آوای قرآن، یکی از ابعاد اعجاز قرآن است که تاکنون مورد توجه بایسته قرار نگرفته است. اعجاز صوتی قرآن کریم یعنی تأثیرات موسیقی و صوت قرآن بر خوانندگان و شنوندگان آن؛ تأثیراتی که پس از شنیدن صوت و کلام قرآن و موسیقی دلنشین آن پدید می آید و نه از پس معانی و محتوای ارزشمند گنجانیده در آن.

یک نوع موسیقی درونی در کلام قرآن وجود دارد که احساس شدنی است، اما تن به تشریح نمی دهد. این موسیقی در تار و پود الفاظ و در ترکیب درون جمله ها نهفته است.

تلفیق صوت و کلام، مقوله ای اسرارآمیز و پیچیده است که در جهان اسلام و ایران کمتر شاهد تحقیقات بنیانی راجع به آن بوده ایم. این در حالی است که احتمال میرود آیات بسیاری در قرآن وجود داشته باشد که در صورت قرائت صحیح، ایجاد ارتعاشات صوتی کند که باعث حصول انرژیهای مثبت برای انسان ها باشد. انرژی هایی که فراتر از حواس، قابل درک و فهم است.

اما هنوز توجهی بایسته به تأثیرات الفاظ قرآن نشده است گر چه در تحقیقاتی اندک، به جنبه اعجازی شنیدن آیات قرآن پرداخته شده است.

گروهی از پژوهشگران و پزشکان کشورمان در سال 1382 اقدام به آزمایشات و تحقیقات جالبی نمودند. آنان طی این آزمایش 40 بیمار همسان که نیاز به عمل جراحی داشتند را به دو دسته مساوی تقسیم نمودند. در روز عمل برای یک گروه از آنها از صبح زود تا لحظه عمل که بعدازظهر همان روز بود به پخش تلاوت آیات قرآن در اتاقشان پرداختند و برای گروه دوم این کار را صورت ندادند و صدای عادی محیط بیمارستان در اتاق آنها به گوش میرسید. سپس در هنگام عمل، نتایج متفاوت و جالبی برای پزشکان و پژوهشگران حاصل آمد. گروهی که از صبح در معرض شنیدن قرائت آیت قرآن در اتاق خود بودند از آرامشی بالاتر، ضربان قلب طبیعیتر و اضطراب و دغدغه کمتری برخوردار بودند.

این احساسات و تأثیرات تنها ناشی از شنیدن آیات قرآن است چون آن بیماران معانی آیات شنیده شده را نمی دانستند که بگوییم معانی آیت در آنها تأثیر داشته است.

به نظر می رسد علاوه بر فواید معجزه آسای شنیدن آیات وحی، خواندن این آیات نیز دارای تأثیری معجزه آسا باشد.

در قرآن و بسیاری از احادیث به درست قرائت شدن آیت عربی توصیه شده و حتی گفته شده که اگر سواد عربی هم ندارید و مفاهیم عمیق مطرح شده در این کتاب آسمانی را متوجه نمی شوید با این حال باز هم به قرائت آیت به عربی صحیح بپردازید یا به قرائت آنها گوش فرا دهید.

شاید واجب بودن قرائت حمد و سوره با صدای بلند در نمازهای صبح و مغرب و عشاء برای مردان، وسیلهای برای بهرهمندی از انرژیهای خداوندی در آن اوقات شبانه روزی باشد. حال با توجه به توصیه هایی که از جانب خداوند متعال، پیامبر صلی الله علیه و آله و امامان بزرگوارمان شده است و با استناد به فرمایشات آنان احتمال بر این نکته می رود که به جز معانی ارزشمند و نکات انسانساز ایه ها، در قرآن، رموز و شگفتی های صوتی و کلامی نیز وجود دارد. بنابراین در پس قرائت صحیح آیت قرآن، هاله هایی از انرژیهای مافوق درک آدمی در پیرامون او ایجاد می شود.

ممکن است تشابهات بعضی از حروف مقطعه درجاتی والا از تأثیرات صوت و کلام را در درون داشته و خود کلیدی برای تأثیرگذاری های صوت و کلامی آیه های بعدی آن سوره ها در قرآن باشند. کما اینکه این حروف قابل ترجمه به زبان های دیگر نیست.

در قرآن، عمل تکرار شاید در جهت تاثیرگذاری بهتر قدرت های مستتر آن سوره یا آیه باشد. مانند سوره الرحمن.

همین طور در روآیات نیز برای گرفتن تأثیرات ذکر، آیه یا سوره های قرآن، به تکرار آن سفارش شده است. این تأکید بر تکرار ذکر سعی بر ایجاد تأثیرات نهفته در آن اذکار را دارد.

با توجه به روآیات مربوط به قرائت درست قرآن، می توان گفت، صحیح قرائت نمودن کلمات و حروف و رعایت کامل قواعد تلاوت، باعث می شود که سمفونی اصوات کنار هم شکل گیرد. در این صورت تأثیرگذاری های شگرف و زندگیساز را برای انسان ایجاد می نماید. تأکید بر قرائت قرآن به همان زبان عربی با صوت زیبا و ترتیل، تصدیقی بر این ادعاست؛ وگرنه به جای توصیه بر آن، به ترجمه سفارش می شدیم. گمان بر این است تنها خواندن معانی آیات تأثیر خاصی بر انسان ندارد و این تلفیق صوت و کلام است که با قرائت درست تأثیرگذار است.

آنچه گذشت، گامی کوتاه، شتابان و ابتدایی بود به سوی جنبهای دیگر از اعجاز معجزه جاویدان پیامبر خاتم محمد مصطفی صلی الله علیه و آله. با توجه به این که منابع مربوط به اعجاز قرآن تاکنون به این جنبه از قرآن توجه نکرده اند، میتوان اعجاز صوتی این کلام آسمانی را پرده ای جدید از معجزات قرآن دانست که اگر به درستی شناخته و شناسانده شود، بشر را به خضوع و فروتنی در برابر آن فراخواهد خواند. روشن است که این موضوع نیازمند تأمل، تحقیق و بررسی بیشتر است. مقاله حاضر تنها بر آن است تا طرح موضوع کرده و نگاه های ژرفرا به این جنبه ناشناخته اعجاز قرآن معطوف دارد. بدان امید که در اینده نزدیک اعجاز صوتی قرآن نیز در کنار دیگر جنبه های اعجاز آن در منابع علوم قرآنی مورد توجه قرار گیرد.

منبع:مجله نسیم وحی-شماره 10