آشنایی با سوره های قرآن - سوره مبارکه حشر

فضیلت و خواص سوره حشر

پنجاه و نهمین سوره قران کریم است که در مدینه منوره نازل شده و 24 آیه دارد.
از نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده است: هر کس سوره حشر را قرائت کند بهشت و جهنم و عرش و کرسی و حجاب های آن و آسمان های هفتگانه و زمین های هفتگانه و هوا و بادها و پرندگان و درختان و کوهها و خورشید و ماه و فرشتگان، همگی بر او درود و صلوات می فرستند و برای او طلب مغفرت و امرزش می کنند و اگر همان روز یا شب قرائت سوره حشر، از دنیا برود شهید محسوب می شود.
/پاورقی 1. ثواب الاعمال، ص 117./
در سخنی از امام صادق علیه السلام آمده است:
هر کس در عصرها سوره الرحمن و حشر را قرائت نماید خداون فرشته ای را با شمشیر برهنه مأمور می کند تا صبح از او مراقبت نماید.
/پاورقی 2. مجمع البیان، ج 9، ص 423./
در روایت دیگری از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم روایت شده: هر کس سوره حشر را قرائت نماید عضو حزب الله است که رستگارانند.
/پاورقی 3. تفسیرالبرهان، ج 5، ص 331./
انس بن مالک از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم روایت کرده است که به مردی فرمود: هر گاه می خواهی به رختخواب بروی سوره حشر را قرائت کن و اگر مردی شهید محسوب می شوی.
/پاورقی 4. الدر المنثور، ج 6، ص 187./
اسم اعظم خداوند اسمی است که با دستیابی به آن بسیاری از مشکلات مادی و معنوی را حل کرده و به بسیاری از مقامات می توان دست یافت. نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: اسم اعظم خدا در شش آیه آخر سوره حشر است.
/پاورقی 5. کنزالعمال، ج 5، ص 194./
و نیز فرمودند هر کس آیات آخر سوره حشر را در شب و روز بخواند و در آن روز یا همان شب بمیرد بهشت بر او واجب می شود.
/پاورقی 6. الدر المنثور، ج 6، ص 187./

آثار و برکات سوره
1. شفای بیمار
هرگاه این سوره را با خلوص بر بیمار بخوانند انشا الله شفا بخش است. در روایتی از نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم آمده است: هنگام قرائت سه ایه آخر سوره حشر دست را بر سر بگذارید و آیات را قرائت نمایید که این دستور جبرییل است از جانب خداوند. و این عمل شفای همه بیماری هاست به جز مرگ. ص308
/پاورقی 7. بحارالانوار، ج 89./
2. حفظ و امان
امنیت یابی و آسایش از خواص قرائت و کتابت این سوره عظیم الشأن است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در این باره فرمودند: هر کس سوره حشر را در شب جمعه قرائت نماید تا صبح از انواع بلاها در امان خواهد بود.
/پاورقی 8. تفسیرالبرهان، ج 5، ص 331./
3. تقویت حافظه و هوش
امام صادق علیه السلام در روایتی فرمودند: هر کس سوره حشر را بنویسد و با آب پاک بشوید و بیاشامد حافظه ای قوی و هوشی سزشار نصیب او خواهد شد.
/پاورقی 9. همان./
4. بخشش گناهان
از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده است: هر کس سه آیه پایانی سوره حشر را قرائت کند گناهان گذشته و آینده اش بخشیده خواهد شد.
/پاورقی 10. مجمع البیان، ج 9، ص 439./
5. جهت ورم پا
امام محمد باقر علیه السلام خطاب به جابر فرمودند: وقتی جایی از پایت ورم کرد برای آن آیه آخر سوره حشر را سه مرتبه بخوان که به اذن الله آن درد و ورم خوب خواهد شد.
/پاورقی 11. وسائل الشیعه، ج 2، ص 424./
6. جهت درمان سردرد
حضرت علی علیه السلام آیه های آخر سوره حشر را مایه درمان سردرد دانسته اند.
/پاورقی 12. بحارالانوار، ج 89، ص 308./

سوره حَشر سوره ۵۹ از قرآن است و ۲۴ آیه دارد.
این سوره که بیشتر ناظر به داستان مبارزه مسلمانان با جمعی از یهود به نام - یهود بنی نظیر - و سرانجام منتهی به بیرون راندن همه آنها از مدینه شد. این سوره تناسب بسیار نزدیکی با آخرین آیات سوره مجادله دارد که وعده پیروزی در آن به - حزب الله - داده شده است.
برخی مفسران این سوره را در شش بخش خلاصه کرده‌اند:
بخش اول: تنها یک آیه است و مقدمه‌ ای برای مباحث مختلف این سوره محسوب می‌ شود و سخن از تسبیح و تنزیه عمومی موجودات در برابر خداست.
بخش دوم: که از آیه ۲ تا ۱۰ است ماجرای درگیری مسلمانان را با یهود پیمان شکن مدینه بازگو می ‌کند.
بخش سوم: از آیه ۱۱ تا ۱۷ می ‌باشد که داستان منافقان مدینه آمده است که با یهود در این برنامه همکاری نزدیک داشته‌ اند.
بخش چهارم: شامل چند آیه بوده که مشتمل بر یک سلسله اندرزها و نصایح کلی نسبت به عموم مسلمانان است و در حقیقت به منزله نتیجه‌گیری از ماجراهای فوق است.
بخش پنجم: که فقط یک آیه است (آیه ۲۱) توصیفی است از قرآن مجید و بیان تاثیر آن در پاکسازی روح و جان.
بخش ششم: آیات ۲۲ تا ۲۴ این سوره می‌ باشد که قسمت مهمی از اوصاف جمال و جلال خدا را بیان می‌ دارد.
نام این سوره از آیه دوم آن گرفته شده که سخن از - حشر - یعنی اجتماع یهود برای کوچ کردن از مدینه و یا حشر مسلمین برای بیرون راندن آنها به میان آمده است، و از اینجا روشن می‌ شود که این حشر ارتباطی با حشر در قیامت ندارد.
برخی نام این سوره را سوره بنی نضیر گفته‌اند. زیرا قسمت عمده‌ای از آیاتش پیرامون آنهاست.

- ویرایش- شأن نزول
در سرزمین مدینه سه گروه از یهود زندگی می‌ کردند - بنی نضیر - و - بنی قریظه - و - بنی قینقاع - و گفته می‌ شود که آنها اصلاً اهل حجاز نبودند ولی چون در کتب مذهبی خود خوانده بودند که پیامبری از سرزمین مدینه ظهور می‌ کند به این سرزمین کوچ کردند و در انتظار این ظهور بزرگ بودند. هنگامی که پیامبر اسلام به مدینه هجرت کرد، با آنها پیمان عدم تعرض بست ولی آنها هر زمان فرصتی یافتند از نقض این پیمان فروگذار نکردند.
از مهمترین توطئه‌های آنها علیه محمد این مواردند:
۱. پیمان اتحاد کعب بن اشرف (بزرگ یهود) با ابوسفیان جهت نابودی محمد پس از جنگ احد.
۲. توطئه - عمرو بن جحاش - از یهودیان قبیله بنی نظیر جهت کشتن محمد با استفاده از سنگ.
۳. سوردن شعرهای هجو و بدگوئی علیه محمد از جانب شعرای بنی نضیر.
پس از تمامی این توطئه‌ها لشگری از مسلمین به مدت چند روز قلعه مستحکم یهودیان را محاصره کردند و با به آتش کشیدن نخل‌های اطراف قلعه و نابودی آنها پس از چند روز یهودیان را وادار به تسلیم نموده و بدون جنگ و خونریزی پیروز شدند. پس از این پیروزی و با پیشنهاد محمد بن عبدالله، یهودیان مدینه را ترک گفته و مقداری از اموال خود را به همراه بردند و مقداری را نابود ساختند. جمعی به سوی - اذرعات - شام و تعدا کمی به سوی - خیبر - و گروهی به - حیره - رفتند و باقیمانده اموال و اراضی و باغات و خانه‌های آنها به دست مسلمین افتاد.

محتوای سوره:
این سوره که بیشتر ناظر به داستان مبارزه مسلمانان با جمعی از یهود به نام (یهود بنی نضیر) است از سوره های مهم و بیدارگر وتکان دهنده قرآن مجید است، و تناسب بسیار نزدیکی با آخرین آیات سوره قبل دارد که وعده پیروزی در آن به (حزب اللّه) داده شده است.
محتوای این سوره را می توان در شش بخش خلاصه کرد:
در بخش اول که تنها یک آیه است سخن از تسبیح و تنزیه عمومی موجودات در برابر خداوند عظیم و حکیم است.
در بخش دوم که از آیه 2 تا 10 می باشد ماجرای درگیری مسلمانان را با یهود پیمان شکن مدینه بازگو می کند.
در بخش سوم که از آیه 11 تا 17 را تشکیل می دهد داستان منافقان مدینه آمده است که با یهود در این برنامه همکاری نزدیک داشتند.
بخش چهارم مشتمل بر یک سلسله اندرزها و نصایح کلی نسبت به عموم مسلمانان است.
بخش پنجم که فقط یک آیه است، توصیف بلیغی است از قرآن.
وبالاخره در بخش ششم قسمت مهمی ازاوصاف جمال وجلال خدا واسما حسنای او را بر می شمرد که به انسان در طریق معرفة اللّه کمک شایان می کند.
ضمنا نام این سوره از آیه دوم آن گرفته شده که سخن از (حشر) یعنی؛ اجتماع یهود برای کوچ کردن از مدینه، و یا حشر مسلمین برای بیرون راندن آنها به میان آمده است.
و بالاخره این سوره نیز یکی از سوره های (مسبحات) است، که با تسبیح خداوند شروع شده، و اتفاقا پایان آن نیز با تسبیح الهی است.

داستان سوره
و داستان برصیصای عابد که کارش به کفر انجامید
و باز در الدر المنثور است که ابن ابی الدنیا - در کتاب مکائد الشیطان - و ابن مردویه، و بیهقی در - کتاب شعب الایمان - از عبید بن رفاعه دارمی - و او سند را می رساند به رسول خدا - که را وی گفت، رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمود: در بنی اسرائیل راهبی بود. شیطان، دختری را بیمار کرد، و به دل خانواده اش انداخت که دوای درد دخترتان نزد فلان راهب است. دختر را نزد راهب بردند، او از نگهداری دختر امتناع می کرد، و ایشان اصرار می کردند تا سرانجام قبول کرد، و دختر نزد راهب بماند.
روزی شیطان راهب را وسوسه کرد، و کام گیری از او را در نظر وی زینت داد، و همچنان او را وسوسه کرد تا آنکه دختر را حامله کرد، بعد از آنکه دختر حامله شد، شیطان به دلش انداخت که هم اکنون رسوا خواهی شد او را بکش، و اگر خانواده اش آمدند که دختر ما چه شد بگو دخترتان مرد. راهب دختر را کشت، و دفن کرد. از سوی دیگر شیطان نزد خانواده دختر رفت، و گفت: راهب دخترتان را حامله کرد و سپس او را کشت، خانواده دختر نزد راهب آمدند که دختر ما چه شد؟ گفت دخترتان مرد، خانواده دختر، راهب را دستگیر کردند. شیطان به سوی او برگشت، و گفت: من بودم که جنایت تو را به خانواده دختر گزارش دادم، و من بودم که تو را به این گرفتاری دچار ساختم، حال اگر هر چه گفتم اطاعت کنی نجات می یابی، راهب قبول کرد. گفت: باید دو نوبت برایم سجده کنی. راهب دو بار برای شیطان سجده کرد. و آیه شریفه (کمثل الشیطان اذ قال للانسان اکفر...) اشاره به این داستان دارد.
مؤلف: قصه معروف است، و به طور مختصر و یا مفصل در روایات بسیاری آمده است.
منبع:ام الکتاب